Nationale Raad Zwemveiligheid Heel Nederland zwemveilig

Blog: Helpt droogzwemmen om de zwemachterstand te verkleinen?

Door: Titeke Postma *

Terwijl we met smart zitten te wachten op de nieuwe aankondigingen van de regering, doen zwembaden en zwemscholen enorm hun best om contact te houden met ouders en kinderen. Vandaag is de campagne #WaterVrij van start gegaan die zwembaden daarbij ondersteunt. Met tips, spelletjes én een TV commercial. Een grote ‘social media hit’ is het droogzwemmen. Er worden serieuze en ook hilarische filmpjes gepost met uitleg en voorbeelden. Het kwam langs in Hart van Nederland en topzwemster Yulia Efimova liet ons zien hoe zij thuis in conditie blijft. Wat mogen we verwachten van kinderen die dit droogzwemhuiswerk braaf uitvoeren? Hebben die straks, als de zwemlessen weer beginnen, een voorsprong?

Nat versus droog
Natuurlijk is het duidelijk dat bewegen in water iets heel anders is dan op het droge. In het water hebben we te maken met de opwaartse kracht. In samenwerking met de zwaartekracht zorgt deze kracht ervoor dat we in water een heel ander evenwicht ervaren. Ook werken onze spieren daardoor anders in water. Vooruitkomen in water doe je door rugslag of schoolslag te zwemmen en dan ‘goed’ tegen het water ‘te duwen’. Leren zwemmen is daarom een grote ontdekkingstocht en een leerproces waarin je eigenlijk helemaal niet zonder water kunt. Als er geen water is, kun je geen ‘watergevoel’ ontwikkelen.

Nadenken over de beweging
Een argument dat wordt genoemd om te gaan droogzwemmen is ‘dat je op het droge wel kunt nadenken over de beweging en hoe je hem precies doet’. In video’s geven lesgevers voorbeelden van de beweging en stimuleren ze kinderen om het na te doen. Op zich is daar niks mis mee. Zo leren kinderen ook de dansjes van bijvoorbeeld K3. Een groot nadeel is echter dat er volgens mij helemaal niks aan is. Je ligt op een bank, stoel of tafel en probeert de beenslag te maken. En dan? Je voelt niet of je het goed doet en vooruitkomt. Het is moeilijk en je krijgt spierpijn, want je mist de opwaartse kracht. Door het nadenken maak je soms zomaar een rondje met de benen in de verkeerde richting. Je kunt het makkelijker maken door op de stoel te gaan zitten en dan de beenslag te maken. Maar hebben we het dan nog wel over de enkelvoudige rugslag?

Expliciet versus impliciet
Droogzwemmen is nagenoeg altijd expliciet. Kinderen krijgen precies te horen hoe ze het moeten doen en zijn er heel bewust mee bezig. Ze leren als het ware ‘een kunstje’. Onderzoek toont aan dat leren op een impliciete manier effectief en veel leuker is. Daarom streven we daarnaar in het moderne zwemonderwijs. Bij impliciet leren hoort o.a. dat je voelt of merkt dat de beweging effect heeft. Leren zwemmen gaat dus goed als je merkt dat je vooruit gaat. Je komt hier sneller achter als je bewegingen varieert. Het leren is leuker, omdat je niet focust op de uitvoering van de beweging, maar juist op een doel dat je wilt bereiken.

Vanuit die gedachte zou je beter filmpjes kunnen laten zien waarin je een schoolslagbeweging maakt en door de kamer beweegt. Of op een karretje ligt en vooruit wordt getrokken. Zoals ook de lesgevers van Zwemschool de Vin hebben gedaan. Maar ja, het échte effect van een zwembeweging kun je alleen voelen als je in het water bent.

Leren van voorbeelden
Een ander argument voor droogzwemmen is dat je de beweging ‘in je hoofd kunt blijven houden’. De gedachte is dat een kind de beweging dan minder snel verleert en de beweging straks in de echte zwemles weer sneller kan oppakken. Omdat de beweging in het water zo anders is dan de beweging op de kant, denk ik dat je dit met oefenen op het droge niet bereikt. Ik geloof wél in het kijken naar afbeeldingen of nog liever, video’s.

We kunnen namelijk ook bewegingen leren door ernaar te kijken. Dit komt door spiegelneuronen in het brein. Die liggen in de motorische cortex waar onze bewegingen worden geprogrammeerd. Als je iemand schoolslag ziet zwemmen, dan worden de cellen in je brein geactiveerd die je ook zou gebruiken als je het zelf zou doen. Op die manier zou alleen kijken al een effect op kunnen leveren. Of dit inderdaad het geval kan zijn bij leren zwemmen is een interessante vraag voor toekomstig onderzoek. Maar in deze coronatijd kunnen we het altijd uitproberen!

Droogzwemmen in coronatijd
Uit het voorgaande blijkt wel dat droogzwemmen niet zal helpen om de zwemachterstand van kinderen te verkleinen. Ik denk dat je wel mag zeggen: ‘baat het niet, het schaadt ook niet’. Maar pas wel op dat kinderen het zwemmen niet moeilijk en saai gaan vinden. Als je er dan toch voor wilt kiezen om kinderen met zwemvideo’s te motiveren, kijk dan of je er een humoristische draai aan kunt geven. Bijvoorbeeld door zwembewegingen te koppelen aan muziek, een dansje of voortbewegen. Op die manier blijven kinderen in beweging, onderhouden ze algemene motorische coördinatie en conditie. Aan de specifieke ‘zwemcoördinatie’ kan later weer worden gewerkt. Kinderen blijven in contact met de lesgevers en het zwembad. Zodat ze staan te trappelen om straks weer het water in te mogen gaan.

Titeke Postma was ruim 2 jaar projectleider van NL Zwemveilig. Vanuit haar bedrijf Propulz.tP werkt ze met zwembadteams en inspireert en vernieuwt ze om verandering in gang te zetten. Ze zet je op een originele, creatieve en eigenzinnige manier aan het denken over het leuk(er) maken van bewegen. Zodat bewegers ‘in beweging komen’, met plezier bewegen en daarom niet afhaken maar blijven bewegen. Voor NL Zwemveilig schrijft Titeke over diverse aspecten van zwemveiligheid.

Dit bericht is tot stand gekomen vanuit het kennisproject NL Zwemveilig.

Recente berichten

Meer Nieuws