Het aantal verdrinkingen in Nederland zit al jarenlang op hetzelfde niveau. Dat moet een keer doorbroken worden is de stellige overtuiging. Niet alleen van de Nationale Raad Zwemveiligheid (NRZ) maar ook van het Nederlands Instituut Veiligheid Zwemlocaties (NIVZ). Onder andere door effectiever beheersmaatregelen in te zetten bij de aangewezen zwemlocaties.

In opdracht van de NRZ is vanuit het Nationaal Plan Zwemveiligheid (thema 8: Effectieve beheersmaatregelen bij open water) in het afgelopen jaar door het NIVZ een risico-inventarisatie ontwikkeld. Deze tool brengt de fysieke veiligheid van aangewezen zwemlocaties beter en eenvoudiger in kaart. Bernard Korte, directeur van het NIVZ, licht toe: “Hiermee kunnen de locatiehouders beter inspelen op mogelijke risico’s en de gebruikers gerichter informeren. Daarnaast lopen we hiermee vooruit op de Omgevingswet en de bestuurlijke zorgplicht voor een gezonde leefomgeving die daaruit voortvloeit.”

Aantal verdrinkingen verlagen

Volgens de cijfers van het CBS van de afgelopen jaren zijn er jaarlijks tussen de 80 tot 100 verdrinkingen. Over de exacte verdrinkingscijfers kun je volgens Korte discussiëren, maar het staat als een paal boven water dat dit er te veel zijn. Al langer pleit hij dan ook voor gerichte voorlichting, betere afstemming, toezicht op maat en vooral meer aandacht voor preventie. Met deze nieuw ontwikkelde risico-inventarisatie kan er volgens hem een grote stap worden gezet. “Er is heel veel aandacht voor de waterkwaliteit, maar gek genoeg veel minder voor het voorkomen van verdrinkingen. Terwijl nog nooit iemand is overleden aan blauwalg en dus juist de fysieke veiligheid de hoogste prioriteit zou moeten krijgen. Ik ben dan ook erg blij met deze nieuwe tool waarmee de risico’s en dus ook het voorkomen van letsel en verdrinkingen veel beter op de radar komt te staan.”

Actuele risico’s

Het grote voordeel van deze scan is volgens Korte vooral het gemak waarmee het op elk willekeurig moment is toe te passen. “Aan het begin van een zwemseizoen wordt elke aangewezen zwemwaterlocatie gecheckt. Dat moet ook zo blijven, maar gaandeweg het seizoen kan er van alles veranderen. Geen dag is hetzelfde en dus is het goed om steeds te weten: wat zijn nu precies de actuele fysieke risico’s? Hoe staat de wind, wat is de stroming, zijn zwemmers en watersporters nog goed gescheiden, is alle informatie op de borden actueel?” In de ontwikkelde risico-inventarisatie zijn zowel de statische als dynamische risico’s opgenomen en worden indien nodig passende maatregelen voorgesteld om deze risico’s weg te nemen of te verminderen. Doel hiervan is vooral om de houders van zwemlocaties (meer) bewust te maken van de mogelijke fysieke risico’s en hen vervolgens een handelingsperspectief te bieden.

Zorgplicht binnen nieuwe Omgevingswet

Korte benadrukt dat de tool ook mooi aansluit bij de invoering van de Omgevingswet. “In deze wet is een algemene zorgplicht opgenomen die maakt dat overheden, bedrijven en burgers samen verantwoordelijk zijn voor een gezonde leefomgeving. Daarbij kan bijvoorbeeld de provincie nog een specifieke zorgplicht opleggen die geldt voor concrete activiteiten die moeten zorgen voor een gezonde leefomgeving. Daarnaast behelst het een verbod om een activiteit te verrichten of na te laten als daardoor aanzienlijke nadelige gevolgen voor de fysieke leefomgeving dreigen te ontstaan.”

Gerichte beheersmaatregelen

Op basis van de risico-inventarisatie kan een locatiehouder gerichte maatregelen inzetten en vervolgens een beheersplan opstellen, toegeschreven op de betreffende zwemlocatie. Daarmee is de tool een handig hulpmiddel voor de locatiehouder om te kunnen voldoen aan zijn of haar zorgplicht, maar bovenal benadrukt Korte dat er met deze inventarisatie verdrinkingen kunnen worden voorkomen. “De afgelopen jaren waren er in de drukke zomermaanden soms meerdere ernstige incidenten per week. Nu zullen we nooit het aantal kunnen terugbrengen naar nul, maar de huidige aantallen hoeven wij echt niet te accepteren. Wij hopen dan ook van harte dat we eindelijk de trend kunnen doorbreken en mede hierdoor het aantal verdrinkingen minimaal kunnen halveren.”

Vervolg 2023
Afgelopen jaar is er al gewerkt met het risico-inventarisatie model en komend seizoen wordt de tool beschikbaar gesteld voor alle locatiehouders. Wanneer dit gebruik verder positief uitpakt, is het de bedoeling om er een app van te maken en de tool nog gebruiksvriendelijker te maken. De NRZ heeft vanuit het Nationaal Plan Zwemveiligheid aanvullende middelen beschikbaar gesteld om dit jaar de risico-inventarisatie verder onder de aandacht te brengen van de provincies en de (locatie)houders. Het doel hiervan is dat er landelijk draagvlak ontstaat voor verdere ontwikkeling van deze tool als landelijke applicatie (app). Aan deze opdracht wordt momenteel door het NIVZ invulling gegeven. De tool wordt op dit moment in de praktijk al gebruikt door de provincie Zuid-Holland/Omgevingsdienst Midden-Holland (ODMH) en enkele (locatie)houders in Noord Brabant.

Heb je interesse in deze tool of wil je meer weten? Neem dan contact op via info@nivz.nl.